In de uitgave ‘Een met alle leven’, Inspirerende teksten uit ‘Een nieuwe aarde’ van Eckhart Tolle staat op blz. 63 het volgende:
‘Er komt een dag dat je bevrijd bent van het ego.’ Wie spreekt daar? Het ego. Je bevrijden van het ego is in werkelijkheid niet zo’n enorm karwei. Het enige wat je hoeft te doen is je bewust worden van je gedachten en emoties – op het moment dat ze er zijn. Dat is niet echt iets ‘doen’, maar een alert ‘zien’. In die zin is het waar dat je niets kunt doen om je van het ego te bevrijden. Wanneer die overgang optreedt, de overgang van denken naar bewust zijn, gaat er een intelligentie in je leven werken die veel groter is dan de slimheid van je ego.
Die eerste regel komt in eerste instantie als een scherpe opmerking over. Het is het ego zelf dat denkt of zegt ooit bevrijd te zullen zijn van het ego. Hier wordt er op gewezen dat we moeten oppassen ons niet als ego in bevrijding te wanen. Er is dus kritische onderscheiding nodig tussen het een, het ik of ego en het ander, het (je)zelf.
Heet dit nou meditatie? Of heet dit nou bewust, scherp en kritisch onderzoeken, ook wel nadenken genoemd? En hoe onderscheidt je dat, hoe kan je weten wat wat is? Hebben we daar een instrument, een vermogen voor dat je onderscheidingsvermogen mag noemen? En als het antwoord ja is, is dat instrument dan een deel van het ego of ik, of is dan het zelf aan het werk?
In de zinnen daarna wordt de lezer toegesproken met ‘je’. ‘Je’ bevrijden van het ego door ‘je’ bewust te worden van gedachten en emoties, oftewel door ‘je’ bewust te worden van het ego. Hier wordt een onderscheid vooronderstelt tussen ego en ‘je’, of tussen ego en jezelf. Er wordt vooronderstelt dat er een overgang van denken (van het ego) naar ‘bewust zijn’ kan optreden. Dat ‘bewust zijn’ lijkt iets dat kan verschuiven van het ene gebied naar het andere. Over het algemeen zit dat ‘bewust zijn’ vast in het ego gebied, het denken en de emoties, in onze gewoonten, in ons gevoel van identiteit, in hoe we onszelf kennen en beleven, zo heb ik begrepen uit de andere teksten van Tolle.
Het moet wel zo bedoeld zijn dat er twee aspecten van de menselijke geest veronderstelt worden, dat valt op te maken uit de zin: “Het enige wat je hoeft te doen is je bewust worden van je gedachten en emoties – op het moment dat ze er zijn.” Op het moment dat je gedachten en emoties er zijn je er van bewust zijn. In andere teksten wordt aangeraden ze gade te slaan, ze te observeren. Zelfs wordt er benadrukt je ervan te distantiëren zodat je je kunt realiseren wie of wat je werkelijk bent, namelijk niet die gedachten en emoties, dat ik , dat ego. ‘Op het moment dat ze er zijn’, geeft duidelijk twee onderscheiden aspecten van onze geest aan. Dit is opvallend in een filosofie of leer die zo de eenheid van alles benadrukt en de dualiteit en scheiding wil tegengaan. Maar hier verder op ingaan zou tot een ellenlange discussie leiden.
Geestelijke bewolking
Op het moment dat er wolken aan de lucht zijn kan ik ze gadeslaan, kan ik ze zien. Ik ervaar dan een onderscheid tussen mij als ziener, de observeerder en de wolken, het geobserveerde.
Wanneer ik naar mijn innerlijke bewolking kijk wordt het moeilijk. Tolle zegt: Dat is niet echt iets ‘doen’, maar een alert ‘zien’. Ik probeer dus zo alert mogelijk op mijn innerlijke bewolking te letten. Dat is dus op mijn herinneringen, associaties, gedachten, stemmingen, gevoelens, gewoontes, redeneringen, standpunten, meningen, houdingen enz. enz. Dat is inderdaad een onophoudelijke stroom, het houdt maar niet op, een eindeloze oceaan van gevoelens, gedachten, emoties. Wanneer ik heel alert ben meen ik op te merken dat ik me na iedere gedachte realiseer en herinner dat ik die bepaalde gedachte had. Met andere woorden ik kijk er achteraf naar. Oftewel, ik - mijn verstand kijkt middels het herinneringsvermogen naar de verstandelijke beweging van vlak daarvoor.
Is dit nou het ‘alert zien’ waar Tolle op doelt en dus dat ‘bewust zijn’, dat wat anders is dan mijn ego? Of is dit mijn gewone ego zelf. Dit gebeurd in milliseconden maar toch. Ik denk daarom dat ik met mijn denken naar mijn denken kijk, met mijn ego naar mijn ego kijk. Ik slaag er dus niet in om een onderscheid tussen mij als ziener en mijn innerlijke bewolking te ervaren zoals ik dat wel kan als ik naar de wolken in de lucht kijk. Weliswaar is het stil in mij als ik in die milliseconde naar mijn vorige gedachte kijk. Maar volgens Tolle en andere leraren op dit gebied zou er dan een overgang plaats vinden “van denken naar bewust zijn, (en) gaat er een intelligentie in je leven werken die veel groter is dan de slimheid van je ego.” Nou daar merk ik in mijn leven niets van. Zelfs als ego wordt ik er geeneens slimmer van….. denk ik, volgens mijn vrouw in ieder geval niet.
Soms worden die milliseconden wel eens een hele seconde of zelfs twee secondes. Misschien ben ik een te kritische denker om dat te laten plaats vinden? Die overgang, die verschuiving vind in ieder geval niet plaats.
Wat ik nu probeer is om die stilte te laten duren, te handhaven, ik probeer dan het handhaven van leegte, stilte, van niets dus. Dat valt niet mee, het is niet niets om het zo maar eens te zeggen. Een enkele keer duurt het nu een paar hartslagen of twee ademhalingen maar dat is wat ik tot nu toe gehaald heb. Een rare bedoening dat niets doen. Of, nee dat is eigenlijk niet zo. Het is alleen raar om te beschrijven, handhaven is immers een werkwoord. Toch is de betekenis nu een andere.
Tip
Misschien zijn er onder u enkelen die ook het niets willen proberen? Voor die dan het volgende. Wees alert en aanwezig op het moment na de uitademing. Bemoei u niet met het ademen zelf, doe er niets aan, laat het over aan de behoefte van uw lichaam. Wees alert aanwezig in die kleine ruimte na de uitademing en voor de volgende inademing. Hetzelfde geldt voor de gedachtewereld. Die stroomt, net als uw ademhaling. Niet mee bemoeien en ook hier geldt weer hetzelfde als bij het ademen; wees alert aanwezig in het moment tussen twee gedachten of denkbewegingen in.
U hoeft hiervoor helemaal niet in een moeilijke meditatiehouding te gaan zitten. Gewoon zitten, of liggen kan ook. U kunt dit ook oefenen wanneer u de slaap niet kunt vatten. Als deze oefening dan mislukt doordat u in slaap bent gevallen is er toch nog iets gelukt. Bent u iemand die geen last heeft van slapeloosheid maar juist van in slaap vallen, slaap eerst even en doe dan de oefening daarna.
Reacties